Chăm Sóc Sức Khoẻ Người Cao Tuổi thói quen sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng
Viêm phế quản mãn tính ở người già là bệnh lý hô hấp phổ biến, dễ tái phát và có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị đúng cách. Căn bệnh này thường khiến người cao tuổi ho kéo dài, khó thở, mệt mỏi, đặc biệt khi thời tiết chuyển lạnh.
Bệnh viêm phế quản mãn tính ở người cao tuổi là gì?
Viêm phế quản là tình trạng viêm nhiễm ở các ống phế quản – bộ phận dẫn không khí vào phổi. Khi bệnh kéo dài trên 3 tháng mỗi năm, trong ít nhất 2 năm liên tiếp, người bệnh được xác định là viêm phế quản mãn tính.
Ở người cao tuổi, bệnh này tiến triển chậm nhưng dai dẳng. Sự lão hóa của phổi, giảm sức đề kháng và mắc nhiều bệnh mạn tính (như tiểu đường, tim mạch, tăng huyết áp) khiến việc phục hồi trở nên khó khăn hơn. Người bệnh dễ rơi vào vòng xoáy ho – khạc đờm – khó thở – mệt mỏi, ảnh hưởng nặng nề đến sinh hoạt hằng ngày.
Nguyên nhân gây bệnh
Theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Xã – giảng viên Đại học Kỹ thuật phục hồi chức năng, viêm phế quản mãn tính ở người già chủ yếu do vi khuẩn và virus tấn công đường hô hấp, đặc biệt sau những đợt cảm cúm kéo dài. Ngoài yếu tố nhiễm trùng, thói quen hút thuốc lá, hít khói bếp than tổ ong, bụi ô nhiễm cũng là nguyên nhân quan trọng khiến bệnh chuyển từ cấp tính sang mãn tính.
Tuổi cao khiến hệ miễn dịch suy yếu, niêm mạc phế quản mỏng và giảm khả năng đào thải chất nhầy. Một số người còn mắc bệnh cột sống hoặc gù vẹo lưng, khiến việc hô hấp trở nên khó khăn, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
Dấu hiệu nhận biết viêm phế quản mãn tính ở người cao tuổi
Biểu hiện ban đầu của bệnh khá giống cảm lạnh nên dễ bị xem nhẹ. Tuy nhiên, khi các triệu chứng kéo dài hơn 2 tuần, người cao tuổi cần cảnh giác với những dấu hiệu sau:
- Ho kéo dài, có đờm, nhất là vào buổi sáng
- Khó thở, thở khò khè, nặng ngực khi gắng sức
- Mệt mỏi, sụt cân, ăn uống kém
- Có thể kèm sốt nhẹ, đau họng, đau ngực
Các chuyên gia cảnh báo, nếu bệnh không được điều trị sớm, tình trạng thiếu oxy mạn tính có thể xảy ra, làm ảnh hưởng đến tim, hệ tuần hoàn và não, khiến người bệnh dễ ngất xỉu hoặc lú lẫn tạm thời.
Theo các giảng viên Cao đẳng Vật lý trị liệu, việc điều trị viêm phế quản mãn tính ở người già cần song song giữa điều trị nội khoa và Kỹ thuật phục hồi chức năng. Bên cạnh thuốc kháng sinh, thuốc giãn phế quản hay long đờm theo chỉ định của bác sĩ, người cao tuổi nên thực hành các bài tập phục hồi hô hấp mỗi ngày. Những động tác thở sâu, tập ho có kiểm soát và vận động nhẹ nhàng giúp phổi thông thoáng, cải thiện lượng oxy hấp thu và giảm ứ đọng dịch nhầy.
Tại các cơ sở đào tạo y học ứng dụng như Đại học Kỹ thuật phục hồi chức năng hay Cao đẳng Vật lý trị liệu, sinh viên được hướng dẫn xây dựng các phác đồ phục hồi chuyên biệt cho người cao tuổi mắc bệnh phổi mạn tính. Những bài tập này không chỉ giúp bệnh nhân dễ thở hơn mà còn nâng cao sức đề kháng và khả năng tự chăm sóc.
Cách chăm sóc và phòng ngừa tái phát
Để kiểm soát tốt bệnh viêm phế quản mãn tính ở người già, cần duy trì lối sống lành mạnh và tuân thủ phác đồ điều trị. Một số lưu ý quan trọng gồm:
- Không hút thuốc, tránh khói thuốc và khói bếp.
- Giữ ấm cơ thể khi thời tiết lạnh, đặc biệt vùng cổ – ngực – bàn chân.
- Tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, khí công, yoga hoặc tập thở.
- Bổ sung dinh dưỡng hợp lý: tăng rau xanh, trái cây tươi, uống đủ nước để làm loãng đờm.
- Khám định kỳ để theo dõi chức năng hô hấp và điều chỉnh thuốc phù hợp.
Người bệnh nên hạn chế tự ý dùng thuốc khi ho kéo dài. Một số thuốc Tây hoặc Đông y có chứa corticoid hoặc kháng sinh mạnh nếu lạm dụng có thể làm tổn thương niêm mạc phổi và suy giảm miễn dịch, khiến bệnh nặng hơn.
Viêm phế quản mãn tính ở người cao tuổi là bệnh không thể chủ quan, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu người bệnh được điều trị sớm, đúng hướng và kết hợp tập luyện phục hồi chức năng phù hợp.
Việc phối hợp giữa bác sĩ điều trị và kỹ thuật viên phục hồi chức năng sẽ giúp cải thiện sức khỏe hô hấp, giảm tần suất tái phát, giúp người già có cuộc sống dễ chịu hơn. Gia đình và người chăm sóc cần quan tâm theo dõi sát sao, tránh để các triệu chứng kéo dài mà không được thăm khám, vì mỗi cơn ho kéo dài đều có thể là lời cảnh báo cho sức khỏe lá phổi của tuổi già.