Vì sao ở người già khi huyết áp cao dễ bị xuất huyết não?

Ở người cao tuổi, tăng huyết áp là một trong những bệnh lý phổ biến và cũng là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến xuất huyết não. Việc hiểu rõ cơ chế và nguyên nhân vì sao huyết áp cao lại dễ gây vỡ mạch máu não sẽ giúp phòng ngừa và kiểm soát bệnh hiệu quả hơn.

Xuất huyết não – hiểm họa từ mạch máu yếu đi theo tuổi tác

Xuất huyết não là tình trạng mạch máu trong não bị vỡ khiến máu tràn vào mô não, tạo nên khối máu tụ chèn ép, làm tổn thương các tế bào thần kinh. Ở người già, mạch máu vốn đã kém đàn hồi do xơ vữa và lão hóa, nên chỉ cần huyết áp tăng đột ngột cũng có thể khiến thành mạch bị nứt vỡ.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Xã – giảng viên Đại học Kỹ thuật phục hồi chức năng, ở người cao tuổi, hệ mạch máu bị lão hóa khiến lớp nội mạc mỏng, dễ tổn thương. Khi huyết áp tăng cao, áp lực máu dồn lên thành mạch khiến các điểm yếu dễ phình ra và vỡ. Đây là nguyên nhân chính gây ra đột quỵ xuất huyết não.

Ngoài yếu tố huyết áp, người già thường mắc kèm đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, thừa cân hoặc ít vận động – tất cả đều làm tăng tốc độ xơ cứng mạch, khiến não dễ bị tổn thương hơn khi huyết áp tăng.

Cơ chế khiến huyết áp cao gây vỡ mạch máu não

Khi huyết áp tăng, dòng máu chảy trong động mạch não chịu áp lực mạnh. Ở người cao tuổi, thành mạch đã mất tính đàn hồi, dễ giãn, nứt hoặc phình ra. Nếu áp lực này kéo dài hoặc tăng đột ngột, điểm yếu trên mạch máu có thể vỡ, gây chảy máu não.

Bên cạnh đó, cholesterol và mỡ máu cao tích tụ lâu ngày cũng làm lòng mạch bị thu hẹp, giảm lưu lượng máu lên não. Khi huyết áp tăng, máu không lưu thông đều, tạo xoáy áp lực ở các điểm hẹp – chính là nơi mạch máu dễ vỡ nhất.

Ở nhiều người lớn tuổi, việc sử dụng thuốc chống đông để ngừa huyết khối có thể vô tình làm tăng nguy cơ xuất huyết nếu không kiểm soát huyết áp cẩn thận. Vì vậy, việc theo dõi chỉ số huyết áp hằng ngày là vô cùng quan trọng.

Dấu hiệu cảnh báo sớm xuất huyết não ở người cao tuổi

Người bị xuất huyết não thường có biểu hiện đột ngột như:

Đau đầu dữ dội, choáng váng.
Méo miệng, yếu hoặc tê nửa người.
Nói ngọng, khó nói, mất thăng bằng.
Mờ mắt, buồn nôn, nôn ói.
Huyết áp tăng cao bất thường.

Khi xuất hiện các dấu hiệu trên, cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế ngay lập tức. Thời gian vàng để can thiệp đột quỵ chỉ trong vòng 3–4,5 giờ đầu. Cấp cứu muộn có thể dẫn đến tổn thương não vĩnh viễn hoặc tử vong.

Theo giảng viên Cao đẳng Vật lý trị liệu, điều trị y khoa chỉ là bước đầu, còn phục hồi sau đột quỵ mới là hành trình dài để người bệnh lấy lại khả năng vận động và tự chăm sóc bản thân: “Người cao tuổi sau xuất huyết não cần được tập luyện Kỹ thuật phục hồi chức năng sớm – bao gồm vật lý trị liệu, ngôn ngữ trị liệu, tập thở và xoa bóp nhẹ vùng liệt. Việc tập đúng cách giúp cải thiện tuần hoàn máu não, ngăn biến chứng co cứng, teo cơ, và hỗ trợ người bệnh phục hồi khả năng đi lại, giao tiếp”.

Hiện nay, các trường Đại học Kỹ thuật phục hồi chức năng và Cao đẳng Vật lý trị liệu đang chú trọng đào tạo đội ngũ kỹ thuật viên chuyên sâu trong lĩnh vực phục hồi sau đột quỵ. Đây là lực lượng quan trọng giúp nâng cao chất lượng điều trị và chăm sóc người cao tuổi trong giai đoạn phục hồi lâu dài.

Phòng ngừa huyết áp cao và xuất huyết não ở người già

Để giảm nguy cơ đột quỵ, người cao tuổi nên duy trì lối sống khoa học:

Ăn nhiều rau xanh, trái cây, cá; hạn chế thịt đỏ, muối và chất béo bão hòa.
Tập thể dục nhẹ như đi bộ, dưỡng sinh hoặc yoga 30 phút mỗi ngày.
Giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc.
Tránh thay đổi tư thế đột ngột khi thức dậy.
Theo dõi huyết áp hằng ngày và khám định kỳ 3–6 tháng/lần.
Tuân thủ tuyệt đối chỉ định dùng thuốc hạ huyết áp, không tự ý ngưng thuốc khi thấy khỏe.

Tiến sĩ Nguyễn Xuân Xã nhấn mạnh: “Kiểm soát huyết áp chính là chìa khóa phòng ngừa đột quỵ xuất huyết não. Ở người cao tuổi, việc kết hợp điều trị bằng thuốc, điều chỉnh lối sống và luyện tập phục hồi chức năng định kỳ sẽ giúp duy trì sự ổn định mạch máu và bảo vệ não hiệu quả”.

Huyết áp cao là “kẻ giết người thầm lặng”, đặc biệt nguy hiểm với người lớn tuổi. Việc nhận biết sớm, kiểm soát huyết áp đều đặn và áp dụng các biện pháp Kỹ thuật phục hồi chức năng sau điều trị là yếu tố quan trọng giúp giảm thiểu nguy cơ xuất huyết não và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người cao tuổi.