Chăm Sóc Sức Khoẻ Người Cao Tuổi thói quen sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng
Huyết áp cao là “kẻ giết người thầm lặng” có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được kiểm soát. Hiểu rõ nguyên nhân gây tăng huyết áp sẽ giúp bạn chủ động phòng ngừa, bảo vệ sức khỏe tim mạch hiệu quả.
Huyết áp cao là gì? Vì sao cần quan tâm?
Huyết áp cao (tăng huyết áp) là tình trạng áp lực máu tác động lên thành động mạch cao hơn mức bình thường. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, người trưởng thành có chỉ số huyết áp trên 140/90 mmHg được xem là cao huyết áp. Bệnh tiến triển âm thầm, ít triệu chứng ban đầu nhưng có thể dẫn đến đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy thận hoặc mù lòa nếu không điều trị kịp thời. Việc phát hiện sớm và điều chỉnh lối sống đóng vai trò quan trọng trong chăm sóc sức khỏe người cao tuổi cũng như cộng đồng nói chung.
Nguyên nhân phổ biến gây huyết áp cao
- Di truyền và tuổi tác
Nếu trong gia đình có người mắc bệnh tăng huyết áp, nguy cơ bạn bị bệnh cũng cao hơn. Cùng với đó, tuổi tác càng lớn thì thành mạch máu càng kém đàn hồi, dẫn đến huyết áp tăng dần. Người từ 50 tuổi trở lên cần thường xuyên theo dõi chỉ số huyết áp và thăm khám định kỳ để kiểm soát tốt tình trạng này.
- Chế độ ăn uống không hợp lý
Ăn quá mặn, nhiều chất béo bão hòa, thực phẩm chế biến sẵn hay sử dụng nhiều caffeine và rượu bia là nguyên nhân hàng đầu gây tăng huyết áp. Lượng muối cao làm tăng giữ nước trong cơ thể, khiến tim phải hoạt động mạnh hơn. Để phòng ngừa, nên giảm lượng muối xuống dưới 5g mỗi ngày, tăng cường rau xanh, trái cây tươi và thực phẩm giàu kali.
- Ít vận động và thừa cân
Lối sống ít vận động khiến cơ thể tích tụ mỡ, làm tăng cholesterol xấu và giảm lưu thông máu. Người thừa cân, béo phì có nguy cơ cao gấp đôi so với người bình thường. Việc duy trì các bài tập nhẹ như đi bộ, bơi lội hoặc yoga giúp tim khỏe hơn và ổn định huyết áp. Nhiều chương trình tại Đại học Phục hồi chức năng hiện nay đang hướng dẫn cộng đồng về vai trò của vận động trị liệu trong kiểm soát huyết áp và phòng ngừa bệnh tim mạch.
- Căng thẳng kéo dài và mất ngủ
Stress làm cơ thể sản sinh hormone adrenaline, khiến tim đập nhanh và huyết áp tăng. Tình trạng mất ngủ kinh niên cũng ảnh hưởng đến hệ thần kinh tự chủ, gây mất cân bằng huyết áp. Người bệnh nên áp dụng các kỹ thuật thư giãn, thiền, hít thở sâu hoặc nghe nhạc nhẹ trước khi ngủ để ổn định tâm lý.
- Hút thuốc lá và sử dụng chất kích thích
Nicotine trong thuốc lá làm co mạch máu, khiến huyết áp tăng đột ngột. Uống nhiều rượu, cà phê hay nước tăng lực cũng khiến tim phải hoạt động liên tục. Việc loại bỏ các thói quen này là một trong những biện pháp quan trọng nhất để phòng tránh tăng huyết áp.
Biến chứng nguy hiểm của huyết áp cao
Nếu không được điều trị đúng cách, huyết áp cao có thể gây ra hàng loạt biến chứng nghiêm trọng. Thành động mạch bị tổn thương dẫn đến xơ vữa, làm giảm lưu lượng máu tới tim và não. Hậu quả là nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ, suy tim hoặc tổn thương thận. Một số người còn bị mờ mắt, chóng mặt hoặc đau đầu dữ dội. Các chuyên gia tại Cao đẳng Phục hồi chức năng cho biết, điều đáng lo ngại là nhiều người chỉ phát hiện bệnh khi đã xuất hiện biến chứng, do đó việc kiểm tra sức khỏe định kỳ là vô cùng cần thiết.
Cách phòng ngừa và kiểm soát huyết áp cao
Duy trì lối sống lành mạnh
Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, ngủ đủ 7–8 tiếng, tránh thức khuya và kiểm soát cân nặng hợp lý. Hạn chế sử dụng thực phẩm chế biến sẵn, rượu bia, thuốc lá, đồng thời uống đủ nước giúp tim hoạt động ổn định hơn.
Theo dõi huyết áp thường xuyên
Người có tiền sử bệnh tim mạch nên đo huyết áp hằng ngày để kịp thời phát hiện biến động bất thường. Việc theo dõi thường xuyên giúp bác sĩ điều chỉnh thuốc và phác đồ điều trị phù hợp, giảm nguy cơ biến chứng.
Khám sức khỏe định kỳ
Khám tổng quát 2 lần/năm giúp phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ. Nếu được tư vấn bởi bác sĩ chuyên khoa hoặc chuyên viên phục hồi chức năng, người bệnh sẽ được hướng dẫn bài tập hỗ trợ hạ huyết áp, cải thiện lưu thông máu và tăng sức bền cho tim.
Hiểu rõ nguyên nhân – chủ động phòng ngừa huyết áp cao
Huyết áp cao tuy phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu mỗi người hiểu rõ nguyên nhân và thay đổi thói quen sống. Dinh dưỡng hợp lý, vận động đều đặn, giữ tinh thần thoải mái và kiểm tra sức khỏe định kỳ chính là “chìa khóa vàng” để bảo vệ tim mạch. Chủ động chăm sóc bản thân hôm nay chính là cách tốt nhất để duy trì sức khỏe ổn định, sống vui và sống khỏe mỗi ngày