Thách thức trong điều trị hen phế quản ở người cao tuổi

Bệnh hen phế quản là một bệnh viêm mạn tính của đường hô hấp còn xuất hiện ở người lớn tuổi, thậm chí có thể khởi phát lần đầu khi đã về già. Với dự báo số người mắc hen sẽ tăng lên, việc hiểu rõ và kiểm soát bệnh, đặc biệt là ở nhóm người cao tuổi, trở nên cấp thiết.

Đặc điểm hen ở người cao tuổi

Các giảng viên Cao đẳng Vật lý trị liệu cho biết  người cao tuổi, cơ thể đã suy giảm về cấu trúc và chức năng hô hấp do quá trình lão hóa, khiến việc nhận biết và điều trị hen trở nên khó khăn hơn.

– Triệu chứng không điển hình: Các triệu chứng ho, khò khè, khó thở thường bị lầm tưởng là dấu hiệu thông thường của tuổi già, hoặc bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác như Bệnh Phổi Tắc Nghẽn Mạn Tính (COPD), suy tim sung huyết hoặc viêm phế quản mạn.

– Yếu tố kích phát đa dạng: Ngoài các yếu tố gây dị ứng thông thường (bụi, khói, phấn hoa, lông thú), người cao tuổi còn nhạy cảm với:

+ Tâm lý: Trầm cảm, lo âu, và các cảm xúc mạnh dễ kích hoạt cơn hen.

+ Thuốc điều trị bệnh mạn tính: Các loại thuốc như Aspirin, thuốc kháng viêm Non-Steroid (NSAIDs), hoặc thuốc chẹn beta (dùng cho tăng huyết áp, bệnh tim hoặc Glaucoma) có thể gây co thắt phế quản.

Hậu quả nghiêm trọng khi bệnh không được kiểm soát

Hen phế quản không được kiểm soát tốt ở người già có thể dẫn đến các biến chứng đe dọa tính mạng và làm giảm chất lượng sống:

– Nguy cơ tử vong: Cơn hen kịch phát, khó thở dữ dội, có thể dẫn đến ngừng thở và tử vong, nhất là trên đường đi cấp cứu.

– Biến chứng hô hấp và tim mạch: Dễ chuyển thành COPD (tổn thương phổi không hồi phục), suy hô hấp mạn tính, và cuối cùng là Tâm phế mạn (suy tim do bệnh phổi).

– Nhiễm khuẩn hô hấp: Tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng phổi, phế quản.

– Gánh nặng kinh tế và xã hội: Chi phí điều trị và chăm sóc cao, ảnh hưởng lớn đến gia đình.

Thách thức trong điều trị

Việc điều trị hen ở người cao tuổi đòi hỏi sự cân nhắc đặc biệt:

– Tương tác thuốc: Người cao tuổi thường sử dụng nhiều loại thuốc cùng lúc cho các bệnh lý đi kèm (như đái tháo đường, tim mạch), gây ra tương tác làm giảm hiệu quả điều trị hen hoặc tăng nguy cơ tác dụng phụ.

– Kỹ thuật sử dụng thuốc hít: Nhiều bệnh nhân gặp khó khăn trong việc thao tác và phối hợp động tác để sử dụng các thiết bị thuốc hít đúng cách, làm giảm hiệu quả kiểm soát hen.

– Tuân thủ điều trị: Sự suy giảm trí nhớ, kém minh mẫn hoặc thói quen khó bỏ (như hút thuốc) có thể khiến người bệnh quên uống thuốc, bỏ thuốc hoặc không nhận biết kịp thời khi bệnh trở nặng.

Chiến lược chăm sóc toàn diện

Các chuyên gia Cao đẳng ngành phục hồi chức năng lưu ý ể kiểm soát hen hiệu quả ở người cao tuổi, cần áp dụng chiến lược đa chiều:

– Điều trị dược lý: Sử dụng thuốc giãn phế quản (SABA/LABA) và thuốc kháng viêm (Corticosteroid dạng hít – ICS) theo chỉ định của bác sĩ. Trong trường hợp nặng, có thể cần đến thuốc phối hợp (ICS/LABA) hoặc các liệu pháp sinh học mới.

– Phòng ngừa yếu tố kích hoạt:

+ Môi trường: Giữ nhà cửa sạch sẽ, loại bỏ nấm mốc, bụi bẩn, lông thú cưng. Sử dụng điều hòa hoặc máy lọc không khí để kiểm soát độ ẩm và chất lượng không khí.

+ Lối sống: Bỏ hút thuốc lá, tránh các thực phẩm đã biết gây dị ứng. Tiêm vắc xin phòng cúm hằng năm và vắc xin phế cầu $5$ năm một lần.

+ Tâm lý: Duy trì tinh thần lạc quan, tránh căng thẳng và lo âu quá mức.

– Nâng cao thể chất: Thường xuyên tập thể dục nhẹ nhàng (đi bộ, bơi lội, thể dục nhịp điệu) để tăng cường sức khỏe tim và phổi. Duy trì cân nặng hợp lý và chế độ ăn giàu rau xanh, trái cây (chứa chất chống ôxy hóa).

– Vai trò của người chăm sóc: Sự hỗ trợ của người thân là then chốt. Người chăm sóc cần giúp bệnh nhân dùng thuốc đúng giờ, đúng liều lượng, hỗ trợ kỹ thuật sử dụng thuốc hít và theo dõi sát sao để phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh trở nặng.

Việc kiểm soát hen phế quản ở người cao tuổi đòi hỏi sự kết hợp chặt chẽ giữa phác đồ điều trị của bác sĩ và chế độ chăm sóc, phòng ngừa tại nhà. Sự chủ động và tuân thủ nghiêm ngặt là chìa khóa để đảm bảo chất lượng cuộc sống và phòng tránh các biến chứng nguy hiểm.