Táo bón ở người già: Nguyên nhân, biến chứng và phương pháp điều trị

Táo bón là một vấn đề tiêu hóa phổ biến, đặc biệt ở người cao tuổi. Nếu không được điều trị kịp thời, táo bón có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Nguyên nhân gây ra táo bón ở người cao tuổi

Theo các giảng viên Cao đẳng Vật lý trị liệu, có nhiều yếu tố góp phần gây ra táo bón ở người lớn tuổi, bao gồm:

– Hệ tiêu hóa bị lão hóa: Giống như các cơ quan khác, hệ tiêu hóa cũng suy giảm chức năng theo tuổi tác. Nhu động ruột giảm khiến phân di chuyển chậm hơn, trở nên khô và cứng, gây khó khăn khi đào thải.

– Chế độ dinh dưỡng không phù hợp: Nhiều người lớn tuổi có thói quen ăn ít rau xanh, hoa quả tươi hoặc kiêng khem quá mức. Chế độ ăn thiếu chất xơ và nước khiến phân không đủ lượng để tạo phản xạ co bóp đại tràng. Ngược lại, việc ăn quá nhiều đồ béo, cay nóng cũng là nguyên nhân phổ biến.

– Tác dụng phụ của thuốc: Người cao tuổi thường phải sử dụng nhiều loại thuốc tân dược để điều trị các bệnh lý khác nhau. Một số thuốc như thuốc chống trầm cảm, thuốc bao bọc niêm mạc dạ dày hay kháng sinh có thể gây ra tác dụng phụ là táo bón.

– Ít vận động: Vận động giúp tăng nhu động ruột và cải thiện chức năng tiêu hóa. Người cao tuổi lười vận động hoặc phải nằm lâu do bệnh tật có nguy cơ bị táo bón cao hơn.

– Thói quen nhịn đại tiện: Việc nhịn đi vệ sinh thường xuyên làm cho phân bị ứ đọng, trở nên khô cứng và khó đào thải.

Những biến chứng nguy hiểm của táo bón

Nếu không được điều trị đúng cách, táo bón có thể dẫn đến nhiều biến chứng, bao gồm:

– Ứ đọng chất thải và tắc ruột: Phân ứ đọng lâu ngày trong ruột có thể tạo ra các chất độc hại, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, khiến người bệnh dễ cáu gắt, mất ngủ. Nặng hơn, tình trạng này có thể gây tắc ruột với các biểu hiện như đau bụng dữ dội, nôn và bí đại tiện, cần phải cấp cứu khẩn cấp.

– Các bệnh lý vùng hậu môn – trực tràng: Việc phải rặn mạnh khi đi vệ sinh làm tăng áp lực lên tĩnh mạch hậu môn, dẫn đến bệnh trĩ và nứt kẽ hậu môn. Nếu không được chăm sóc kịp thời, nứt kẽ hậu môn có thể nhiễm trùng và biến chứng thành rò hậu môn.

– Tổn thương mạch máu: Tăng áp lực khi rặn có thể làm gia tăng áp lực máu lên các mạch máu, đặc biệt là mạch máu não, có nguy cơ gây vỡ mạch máu ở người cao tuổi.

Người già bị táo bón nên uống thuốc gì?

Để cải thiện tình trạng táo bón, người cao tuổi có thể sử dụng các loại thuốc nhuận tràng, tuy nhiên cần tham khảo ý kiến bác sĩ. Các nhóm thuốc phổ biến bao gồm:

– Thuốc nhuận tràng tạo khối: Giúp phân hấp thụ nước và mềm ra. Tác dụng thường sau 1-3 ngày. Ví dụ: Citrucel, Normacol.

– Thuốc nhuận tràng thẩm thấu: Chứa đường và muối vô cơ, giữ nước trong ruột và kích thích đi vệ sinh. Ví dụ: Duphalac, Sorbitol Delalande.

– Thuốc làm mềm phân: Kích thích bài tiết nước và chất điện giải vào ruột. Tác dụng khá chậm, sau vài ngày. Ví dụ: Doxinate.

– Thuốc dùng để thụt tháo: Dùng dưới dạng bơm vào hậu môn, giúp tống phân ra ngoài nhanh chóng.

Ngoài ra, nhiều người lớn tuổi lựa chọn các biện pháp từ Đông y để tránh tác dụng phụ của thuốc Tây. Một số vị thuốc nhuận tràng hiệu quả như nha đam (lô hội), vừng đen, mật ong, thảo quyết minh hay các loại thực phẩm quen thuộc như khoai lang.

Phương pháp cải thiện khi bị táo bón

Các chuyên gia Cao đẳng ngành phục hồi chức năng lưu ý bên cạnh việc dùng thuốc, thay đổi lối sống là yếu tố quan trọng hàng đầu trong việc phòng và trị táo bón:

– Chế độ ăn uống: Bổ sung nhiều chất xơ từ rau củ quả như mồng tơi, rau lang, rau muống, đu đủ, chuối, cam, quýt. Uống đủ 1.5-2 lít nước mỗi ngày để làm mềm phân. Hạn chế đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, bia rượu, cà phê.

– Chế độ sinh hoạt: Tập thể dục nhẹ nhàng đều đặn để tăng cường nhu động ruột. Tạo thói quen đi đại tiện vào một giờ cố định mỗi ngày, tốt nhất là vào buổi sáng. Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng, lo lắng.

Việc kết hợp hài hòa giữa các biện pháp điều trị, từ thuốc đến thay đổi lối sống, sẽ giúp người cao tuổi thoát khỏi nỗi lo táo bón, cải thiện sức khỏe tổng thể và nâng cao chất lượng cuộc sống.