Chăm Sóc Sức Khoẻ Người Cao Tuổi thói quen sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng
Khi nhiệt độ giảm sâu vào mùa đông, những thay đổi đột ngột của cơ thể trong lúc tắm có thể gây ra các biến cố tim mạch nguy hiểm, đặc biệt ở người cao tuổi. Các chuyên gia cảnh báo rằng việc tắm nước quá nóng hoặc quá lạnh đều có thể khiến nhịp tim và huyết áp dao động mạnh, dẫn tới ngừng tim – tình trạng cấp cứu đe dọa trực tiếp tính mạng.
Nguy cơ ngừng tim có thể xảy ra ngay trong phòng tắm
Tắm là hoạt động quen thuộc hằng ngày, nhưng với người có bệnh lý tim mạch hoặc người lớn tuổi, đây lại là một “thời điểm rủi ro”. Nhiệt độ thay đổi nhanh khiến hệ tim mạch phải điều chỉnh tức thì: mạch máu co siết lại khi lạnh hoặc giãn mạnh khi nóng. Sự thay đổi này gây tăng hoặc tụt huyết áp đột ngột, tim phải hoạt động quá sức để bơm máu, dễ dẫn tới rối loạn nhịp và ngừng tim.
TS. Nguyễn Xuân Xã, giảng viên Đại học Kỹ thuật phục hồi chức năng, phân tích: “Người cao tuổi có thành mạch ít đàn hồi, chức năng tim suy giảm theo tuổi tác. Khi tắm không đúng cách, đặc biệt trong mùa lạnh, cơ thể không kịp thích nghi với chênh lệch nhiệt độ, nguy cơ ngừng tim và đột quỵ tim tăng cao hơn nhiều lần”.
Không chỉ nước lạnh mới nguy hiểm. Nhiều người cho rằng tắm thật nóng vào mùa đông sẽ dễ chịu và tốt hơn, nhưng việc ngâm mình lâu trong bồn nước nóng lại tạo áp lực lớn lên tim. Máu dồn nhiều lên bề mặt da để điều hòa nhiệt, gây rối loạn tuần hoàn ở những người vốn có bệnh nền tim mạch.
Những dấu hiệu cảnh báo trước khi ngừng tim
Ngừng tim thường xảy ra đột ngột, song người bệnh có thể xuất hiện một số triệu chứng báo trước như chóng mặt, khó thở, đau ngực dữ dội, choáng váng hoặc đổ mồ hôi lạnh. Trong nhiều trường hợp, người tắm có thể ngã gục ngay trong phòng tắm, mất ý thức chỉ sau vài giây. Nếu không được phát hiện kịp thời, não sẽ tổn thương không hồi phục chỉ sau 4–6 phút do thiếu oxy.
Những tình huống này thường xảy ra khi người cao tuổi tắm một mình. Vì vậy, gia đình cần quan sát và hỗ trợ khi cần thiết để tránh sự cố nguy hiểm.
Người cao tuổi và nhóm bệnh nền cần đặc biệt cảnh giác
Tuổi tác là yếu tố nguy cơ lớn nhất. Càng cao tuổi, cơ thể càng khó kiểm soát nhiệt độ. Cùng với đó, các bệnh như tăng huyết áp, bệnh mạch vành, rối loạn nhịp tim, đái tháo đường, béo phì hay bệnh thận mạn khiến tim và mạch máu dễ bị “quá tải” trước thay đổi nhiệt độ. Người hút thuốc lá hoặc dùng rượu bia thường xuyên cũng có nguy cơ tim mạch cao hơn.
Các chuyên gia khuyến cáo: người cao tuổi không nên tắm một mình trong thời gian quá lâu. Nếu cảm thấy mệt, choáng hay đau tức ngực, cần dừng tắm ngay và báo cho người thân biết.
Tắm đúng cách – bước bảo vệ sức khỏe tim mạch đơn giản nhưng quan trọng
Giảng viên Cao đẳng Vật lý trị liệu cho biết: “Tắm đúng cách là một phần quan trọng trong chăm sóc sức khỏe tim mạch hằng ngày. Người lớn tuổi cần làm ấm cơ thể trước khi tắm, đặc biệt là vùng cổ, ngực và tay chân để giảm sốc nhiệt cho tim”.
Thời điểm tắm cũng cần phù hợp. Buổi trưa hoặc đầu giờ chiều là thời gian an toàn hơn vì nhiệt độ ổn định. Tránh tắm sáng sớm hoặc đêm muộn. Không tắm ngay sau khi ăn no hoặc khi đói lả. Và tuyệt đối không tắm sau khi uống rượu bởi cồn làm huyết áp biến động mạnh, rất dễ xảy ra đột tử.
Phòng tắm nên kín gió, nước ấm vừa phải khoảng 37–40°C. Khi bước vào tắm, cần làm ướt cơ thể dần từ chân lên, không xối nước quá nóng hay lạnh trực tiếp lên đầu và ngực. Thời gian tắm nên dưới 10 phút để tránh hạ thân nhiệt hoặc quá tải tuần hoàn. Sau khi tắm xong, phải lau khô ngay, giữ ấm cơ thể bằng quần áo dày và sấy tóc khô.
Cấp cứu kịp thời giúp giữ lại sự sống
Nếu phát hiện người tắm bị ngất, không thở hoặc không phản ứng, cần nhanh chóng gọi cấp cứu và thực hiện ép tim ngoài lồng ngực ngay. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, việc ép tim đúng cách có thể tăng gấp đôi tới gấp ba cơ hội sống sót cho nạn nhân ngừng tim.
Trong các gia đình có người cao tuổi mắc bệnh tim, nên tập huấn sơ cứu cơ bản để ứng phó kịp thời khi có tình huống khẩn cấp xảy ra.
Mùa lạnh là thời điểm dễ xảy ra các tai biến tim mạch. Tắm đúng cách là thói quen đơn giản nhưng có ý nghĩa lớn trong việc bảo vệ sức khỏe và tính mạng, đặc biệt đối với người cao tuổi. Sự quan tâm của gia đình, cùng kiến thức phòng ngừa phù hợp, sẽ giúp mỗi giờ tắm trở nên an toàn và thoải mái hơn.
Ngừng tim có thể xảy ra chỉ trong tích tắc, nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh nếu chúng ta chủ động và thận trọng trong sinh hoạt hằng ngày. Hãy coi phòng tắm là nơi cần được chú ý an toàn không kém bất kỳ khu vực nào khác trong gia đình — bởi đôi khi, chỉ một sai lầm nhỏ cũng có thể đổi lấy hậu quả không thể cứu vãn.