Chăm Sóc Sức Khoẻ Người Cao Tuổi thói quen sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng
Rối loạn dáng đi là tình trạng phổ biến ở người cao tuổi, ảnh hưởng khả năng vận động và tăng nguy cơ té ngã. Nhận biết nguyên nhân, triệu chứng và điều trị kịp thời giúp cải thiện sự linh hoạt và an toàn.
Rối loạn dáng đi là gì?
Rối loạn dáng đi là tình trạng người cao tuổi đi lại khó khăn, mất cân bằng hoặc thay đổi tư thế khi bước đi. Đây là vấn đề sức khỏe phổ biến liên quan đến lão hóa cơ xương khớp, thần kinh và các bệnh lý nền. Rối loạn dáng đi không chỉ ảnh hưởng khả năng vận động mà còn làm tăng nguy cơ té ngã và gãy xương, gây suy giảm chất lượng cuộc sống. Theo các chuyên gia tại Đại học Phục hồi chức năng, phát hiện sớm và can thiệp kịp thời là yếu tố quan trọng để phòng ngừa biến chứng.
Nguyên nhân gây rối loạn dáng đi ở người già
- Lão hóa cơ xương khớp
Suy giảm cơ bắp, mất sức mạnh cơ, khớp gối, hông hoặc cột sống thoái hóa khiến bước đi chậm, không chắc chắn. Việc giảm chiều cao và biến dạng cột sống do loãng xương cũng ảnh hưởng đến dáng đi.
- Bệnh lý thần kinh
Các bệnh như Parkinson, tai biến mạch máu não, đa xơ cứng hoặc tổn thương dây thần kinh ngoại vi có thể gây co cứng cơ, run chân tay và mất cân bằng khi đi.
- Rối loạn tiền đình và thính giác
Hệ thống tiền đình và thính giác giúp duy trì cân bằng. Suy giảm chức năng tiền đình, viêm tai trong hoặc mất thính lực làm người cao tuổi dễ mất thăng bằng, loạng choạng khi di chuyển.
- Yếu tố khác
Một số thuốc, mệt mỏi, sợ té ngã, hoặc thị lực kém cũng làm tăng nguy cơ rối loạn dáng đi. Người cao tuổi nhiều bệnh mạn tính cần theo dõi kỹ các yếu tố này.
Triệu chứng rối loạn dáng đi
Người già thường đi chậm, bước chân ngắn, gập gối ít hoặc nghiêng người sang một bên. Khi đi, dễ loạng choạng, mất thăng bằng, dễ té ngã. Một số trường hợp có run chân tay hoặc co cứng cơ. Triệu chứng thường tiến triển dần và nặng hơn khi không được can thiệp.
Cách đánh giá rối loạn dáng đi
- Khám lâm sàng
Bác sĩ quan sát bước đi, kiểm tra sức mạnh cơ, phạm vi chuyển động của khớp và phản xạ thần kinh.
- Thử nghiệm chức năng
Các bài kiểm tra như Timed Up and Go, Berg Balance Scale giúp đánh giá mức độ cân bằng, tốc độ đi và nguy cơ té ngã.
- Cận lâm sàng
Hình ảnh X-quang, MRI hoặc xét nghiệm máu giúp phát hiện nguyên nhân cơ xương, thần kinh hoặc bệnh nền góp phần rối loạn dáng đi.
Cách điều trị và can thiệp
- Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng
Tập luyện cơ, cải thiện cân bằng, vận động khớp và các bài tập đi bộ dưới sự hướng dẫn của chuyên gia giúp cải thiện dáng đi. Chương trình phục hồi chức năng từ Cao đẳng Phục hồi chức năng nhấn mạnh tầm quan trọng của tập luyện định kỳ và phù hợp với thể trạng người cao tuổi.
- Điều trị bệnh lý nền
Điều chỉnh thuốc, phẫu thuật hoặc điều trị các bệnh cơ xương khớp, thần kinh, tiền đình và thính giác giúp giảm nguyên nhân gốc rễ gây rối loạn dáng đi.
- Thay đổi môi trường và lối sống
Sắp xếp nhà cửa an toàn, sử dụng gậy hoặc nạng hỗ trợ, mang giày phù hợp và đảm bảo ánh sáng đầy đủ giúp giảm nguy cơ té ngã.
- Giáo dục và tư vấn tâm lý
Người già và gia đình cần hiểu về rối loạn dáng đi để chủ động phòng ngừa, đồng thời tạo tâm lý tự tin, giảm lo lắng và hạn chế các chấn thương do té ngã.
Rối loạn dáng đi là vấn đề thường gặp ở người cao tuổi, do lão hóa, bệnh lý thần kinh, cơ xương khớp và rối loạn tiền đình. Phát hiện sớm, đánh giá chính xác và kết hợp phục hồi chức năng, điều trị bệnh nền, thay đổi lối sống giúp cải thiện dáng đi, giảm té ngã và nâng cao chăm sóc sức khỏe người cao tuổi.