Nguyên nhân nào gây chóng mặt ở người cao tuổi?

Chóng mặt ở người cao tuổi là tình trạng phổ biến, tưởng chừng đơn giản nhưng lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ liên quan đến tuần hoàn não, tim mạch và hệ tiền đình. Đây không chỉ là dấu hiệu của tuổi tác mà còn là cảnh báo sớm của nhiều bệnh lý nguy hiểm như thiếu máu não, rối loạn tiền đình, thoái hóa cột sống cổ, thậm chí tai biến mạch máu não nếu không được phát hiện kịp thời.

Chóng mặt – dấu hiệu không thể xem thường

Chóng mặt không phải là một bệnh riêng lẻ mà là triệu chứng của nhiều rối loạn khác nhau. Người bệnh có cảm giác mọi vật xung quanh chuyển động dù thực tế đang đứng yên, đi kèm với hoa mắt, ù tai, buồn nôn, hồi hộp hoặc mất định hướng.

Thống kê cho thấy, có tới 30% người trên 65 tuổi từng bị chóng mặt nghiêm trọng ít nhất một lần trong đời. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây té ngã và chấn thương ở người cao tuổi, ảnh hưởng lớn đến khả năng sinh hoạt và vận động.

Nguyên nhân gây chóng mặt ở người cao tuổi

Có nhiều yếu tố dẫn đến chóng mặt ở người cao tuổi, trong đó phổ biến nhất là:

• Bệnh Ménière – rối loạn ở tai trong gây chóng mặt dữ dội, ù tai, giảm thính lực và cảm giác đầy tai.
• Giảm chức năng tiền đình do lão hóa, chiếm tới 50% người trên 60 tuổi, khiến khả năng giữ thăng bằng giảm đáng kể.
• Thiếu máu não và xơ vữa động mạch não – nguyên nhân hàng đầu khiến não không được cung cấp đủ oxy.
• Thoái hóa cột sống cổ gây chèn ép mạch máu lên não, dẫn đến hoa mắt, choáng váng, đặc biệt khi thay đổi tư thế.
• Tác dụng phụ của thuốc điều trị bệnh mạn tính như tim mạch, tiểu đường, tăng huyết áp, rối loạn giấc ngủ cũng làm tăng nguy cơ chóng mặt.
• Chóng mặt tư thế kịch phát lành tính – do rối loạn cơ quan thăng bằng trong tai, chiếm đến 50% ở người trên 80 tuổi.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Xã, giảng viên ngành Kỹ thuật phục hồi chức năng Trường Đại học Lương Thế Vinh, ở người lớn tuổi, sự suy giảm đồng thời của hệ thị giác, tiền đình và cơ – xương – thần kinh khiến họ dễ mất thăng bằng. Chỉ một thay đổi nhỏ về tư thế hoặc môi trường cũng có thể kích hoạt cơn chóng mặt.

Mối liên hệ giữa chóng mặt và nhu cầu phục hồi chức năng

Các chuyên gia cho rằng, việc điều trị chóng mặt không chỉ dừng ở dùng thuốc mà còn cần phục hồi chức năng tiền đình thông qua các bài tập chuyên biệt. Giảng viên Cao đẳng Vật lý trị liệu – Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, chia sẻ trong nhiều trường hợp, bệnh nhân cao tuổi bị chóng mặt kéo dài là do hệ tiền đình và hệ cơ thăng bằng yếu đi. Khi đó, Kỹ thuật phục hồi chức năng đóng vai trò quan trọng trong việc tái huấn luyện thăng bằng, tăng sức mạnh cơ cổ – vai – gáy, giúp giảm tần suất và cường độ cơn chóng mặt rõ rệt.

Các kỹ thuật như tập di chuyển mắt – đầu phối hợp, luyện đứng thăng bằng, bước đi theo đường thẳng, hoặc các bài tập Vật lý trị liệu tiền đình đều giúp cải thiện khả năng điều hòa thần kinh và ổn định tư thế cho người cao tuổi. Đây là hướng điều trị được nhiều bác sĩ thần kinh và chuyên viên phục hồi chức năng khuyến khích áp dụng song song với thuốc.

Khi nào chóng mặt trở nên nguy hiểm?

Không phải mọi cơn chóng mặt đều vô hại. Nếu kèm theo đau đầu dữ dội, tê yếu tay chân, nói khó, mất ý thức tạm thời hoặc nhìn mờ, người bệnh cần đến bệnh viện ngay để loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng như tai biến mạch máu não, u não hoặc rối loạn tim mạch.

Tiến sĩ Nguyễn Xuân Xã nhấn mạnh: “Khi bị chóng mặt, người cao tuổi không nên cố gắng di chuyển, vì rất dễ té ngã. Hãy nằm nghiêng ở tư thế thoải mái, tránh tiếng động mạnh và ánh sáng chói. Sau khi qua cơn, nên đi khám chuyên khoa để xác định nguyên nhân chính xác”.

Phòng ngừa chóng mặt hiệu quả ở người cao tuổi

Để giảm nguy cơ chóng mặt, người cao tuổi cần duy trì lối sống khoa học:

• Ăn uống điều độ, hạn chế muối, mỡ và chất kích thích.
• Tập luyện nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, dưỡng sinh để tăng cường lưu thông máu.
• Tránh thay đổi tư thế đột ngột khi đứng lên hoặc cúi xuống.
• Ngủ đủ giấc, giữ tinh thần thư giãn, tránh stress.
• Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt là kiểm tra tim mạch, huyết áp, và hệ tiền đình.

Chóng mặt ở người cao tuổi là triệu chứng thường gặp nhưng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm nếu chủ quan. Phát hiện sớm, kết hợp điều trị y khoa với Kỹ thuật phục hồi chức năng và Vật lý trị liệu chuyên sâu sẽ giúp người bệnh cải thiện đáng kể tình trạng, nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm thiểu nguy cơ té ngã, biến chứng thần kinh.