Nguyên nhân gây hạ huyết áp ở người cao tuổi

Hạ huyết áp tư thế, hay còn gọi là hạ huyết áp tư thế đứng, là một tình trạng y tế phổ biến, đặc biệt ở người cao tuổi. Mặc dù có vẻ đơn giản, hạ huyết áp tư thế lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ, ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe tổng thể của người bệnh.

1. Suy giảm chức năng tự nhiên do lão hóa

Khi con người già đi, các hệ thống điều hòa huyết áp trong cơ thể cũng dần suy yếu. Một trong những nguyên nhân quan trọng nhất là sự giảm nhạy cảm của các thụ thể áp lực (baroreceptor) nằm ở động mạch. Các thụ thể này có nhiệm vụ cảm nhận sự thay đổi của huyết áp và gửi tín hiệu đến não để điều chỉnh. Ở người cao tuổi, chúng hoạt động kém hiệu quả hơn, dẫn đến phản ứng chậm chạp khi cơ thể thay đổi tư thế từ ngồi/nằm sang đứng.

Bên cạnh đó, trương lực phó giao cảm và khả năng co mạch của các thụ thể α1 cũng suy giảm. Khi đứng lên, mạch máu ở chân cần phải co lại để đẩy máu về tim, duy trì huyết áp ổn định. Tuy nhiên, ở người cao tuổi, khả năng này không còn linh hoạt, khiến một lượng máu đáng kể bị dồn ứ ở chi dưới, làm giảm lượng máu về tim và gây hạ huyết áp. Độ giãn nở của tim và hệ tĩnh mạch cũng ảnh hưởng đến khả năng bù trừ với sự thay đổi thể tích máu, làm tăng nguy cơ hạ huyết áp tư thế.

2. Tác dụng phụ của thuốc điều trị bệnh nền

Theo nghiên cứu của các giảng viên Cao đẳng Vật lý trị liệu, người cao tuổi thường phải đối mặt với nhiều bệnh lý mạn tính như tăng huyết áp, suy tim, bệnh Parkinson, trầm cảm,… và cần sử dụng nhiều loại thuốc cùng lúc. Một số loại thuốc này có thể gây tác dụng phụ làm giảm huyết áp, điển hình là thuốc lợi tiểu, thuốc chẹn alpha giao cảm, và một số loại thuốc chống trầm cảm ba vòng. Việc sử dụng các thuốc này, đặc biệt là khi dùng liều cao hoặc phối hợp nhiều loại, có thể làm tăng nguy cơ hạ huyết áp tư thế, khiến người bệnh dễ bị ngã và chấn thương.

3. Bệnh lý gây rối loạn thần kinh tự động

Nhiều bệnh lý thường gặp ở người cao tuổi có thể gây tổn thương hệ thần kinh tự động ngoại vi, hệ thống chịu trách nhiệm điều hòa các chức năng tự động của cơ thể, bao gồm cả huyết áp. Bệnh đái tháo đường là một ví dụ điển hình. Theo thời gian, lượng đường trong máu cao có thể gây ra bệnh thần kinh tự động đái tháo đường, làm suy giảm chức năng của các dây thần kinh điều khiển huyết áp.

Ngoài ra, các bệnh lý thoái hóa thần kinh tiên phát như bệnh Parkinson cũng là nguyên nhân phổ biến. Hạ huyết áp tư thế không chỉ là một triệu chứng mà còn là một trong những biểu hiện lâm sàng quan trọng của bệnh Parkinson, phản ánh sự rối loạn của hệ thần kinh tự động do quá trình thoái hóa.

4. Giảm thể tích tuần hoàn

Một nguyên nhân khác không thể bỏ qua là tình trạng giảm thể tích tuần hoàn. Người cao tuổi thường có cảm giác khát kém hơn và khả năng giữ muối, nước cũng giảm sút. Điều này dễ dẫn đến mất nước, đặc biệt trong thời tiết nóng hoặc khi bị nôn, tiêu chảy, từ đó làm giảm tổng thể tích máu trong cơ thể. Khi lượng máu giảm, huyết áp cũng giảm theo, và khi đứng lên, tình trạng này càng trở nên nghiêm trọng hơn.

Kết luận

Các chuyên gia Cao đẳng ngành phục hồi chức năng lưu ý hạ huyết áp tư thế ở người cao tuổi là một vấn đề phức tạp, là sự tổng hòa của nhiều yếu tố từ sự lão hóa tự nhiên, các bệnh lý đi kèm, đến việc sử dụng thuốc. Việc nhận biết và đánh giá đầy đủ các nguyên nhân này không chỉ giúp người bệnh hiểu rõ tình trạng của mình mà còn là cơ sở để có biện pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả. Để đảm bảo an toàn, người cao tuổi khi gặp các triệu chứng của hạ huyết áp tư thế nên đến các cơ sở y tế để được bác sĩ chuyên khoa thăm khám, chẩn đoán và tư vấn kịp thời.