Chăm Sóc Sức Khoẻ Người Cao Tuổi thói quen sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng
Thoát vị đĩa đệm không chỉ là căn bệnh thường gặp ở người cao tuổi mà ngày càng xuất hiện nhiều ở người trẻ do thói quen sinh hoạt và lối sống thiếu khoa học. Nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến biến chứng nặng nề.
Thoát vị đĩa đệm là gì?
Theo nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thoát vị đĩa đệm nằm trong nhóm bệnh lý xương khớp phổ biến nhất liên quan đến cột sống. Vị trí thường gặp nhất là thắt lưng (L4-L5, L5-S1) và cột sống cổ (C4-C5, C5-C6). Khi lớp bao xơ của đĩa đệm bị rách hoặc nứt, nhân nhầy thoát ra ngoài, gây chèn ép dây thần kinh và dẫn đến cơn đau.
Triệu chứng điển hình của bệnh là đau âm ỉ hoặc dữ dội tại vùng cột sống, kèm cảm giác tê bì, nhức mỏi ở tay hoặc chân. Các biểu hiện này nếu không được quan tâm sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận động, sinh hoạt hằng ngày.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
Nhiều người vẫn cho rằng thoát vị đĩa đệm chỉ là hệ quả của quá trình lão hóa. Thực tế, ngoài yếu tố tuổi tác, bệnh còn liên quan đến các nguyên nhân khác:
- Mang vác nặng, sai tư thế hoặc lao động quá sức.
- Ngồi làm việc lâu, ít vận động khiến cột sống bị áp lực.
- Thừa cân, béo phì làm tăng gánh nặng lên cột sống.
- Tai nạn hoặc chấn thương trong quá trình vận động.
Ở người cao tuổi, nguy cơ mắc bệnh cao hơn do sự thoái hóa tự nhiên của hệ xương khớp. Tuy nhiên, nhóm người trẻ cũng không nên chủ quan, nhất là khi duy trì lối sống tĩnh tại hoặc tập luyện sai cách.
Phương pháp điều trị hiện nay
Thoát vị đĩa đệm có nhiều mức độ, vì vậy phác đồ điều trị sẽ được lựa chọn tùy tình trạng:
- Điều trị bảo tồn: áp dụng cho bệnh nhẹ. Người bệnh được hướng dẫn thay đổi lối sống, sử dụng đai lưng hỗ trợ, tập thể dục nhịp nhàng kết hợp vật lý trị liệu. Một số thuốc giảm đau, giãn cơ, chống viêm cũng có thể được chỉ định.
- Điều trị can thiệp: khi bệnh nhân đau dữ dội, có dấu hiệu chèn ép thần kinh, bác sĩ có thể chỉ định tiêm ngoài màng cứng hoặc tiêm phong bế dây thần kinh để giảm đau.
- Phẫu thuật: chỉ định trong trường hợp thoát vị nặng, kéo dài trên 3 tháng, xuất hiện biến chứng như teo cơ, rối loạn cơ vòng hoặc đau dai dẳng không đáp ứng điều trị nội khoa.
Cách phòng ngừa thoát vị đĩa đệm
Phòng bệnh hơn chữa bệnh, mỗi người có thể giảm nguy cơ mắc thoát vị đĩa đệm bằng cách:
- Tránh mang vác nặng hoặc làm việc quá sức gây áp lực cột sống.
- Duy trì tư thế đúng khi ngồi, đứng hoặc luyện tập thể thao.
- Tăng cường vận động, tập thể dục phù hợp để nâng cao độ dẻo dai cho cơ – xương – khớp.
- Giữ cân nặng hợp lý, bổ sung đầy đủ canxi và vitamin D trong chế độ ăn.
- Hạn chế rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích gây ảnh hưởng đến xương khớp.
- Khi có triệu chứng đau cột sống, cần thăm khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Vai trò của phục hồi chức năng
Trong quá trình điều trị, vật lý trị liệu và phục hồi chức năng đóng vai trò quan trọng, giúp bệnh nhân phục hồi khả năng vận động, giảm đau và ngăn ngừa tái phát. Nhiều cơ sở y tế lớn hiện nay phối hợp chặt chẽ giữa điều trị nội khoa và các phương pháp phục hồi chức năng để đạt hiệu quả tối ưu.
Đáp ứng nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực này, các trường y – dược đã mở rộng chương trình đào tạo. Chẳng hạn, Đại học Phục hồi chức năng đào tạo đội ngũ kỹ thuật viên chuyên sâu, có thể áp dụng những phương pháp trị liệu tiên tiến trong điều trị các bệnh cột sống. Song song, hệ thống Cao đẳng Vật lý trị liệu cũng đóng góp nguồn nhân lực thiết yếu cho ngành y tế, đặc biệt trong bối cảnh bệnh xương khớp gia tăng nhanh chóng.
Ngoài ra, nhiều trường đang đẩy mạnh đào tạo ngành phục hồi chức năng nhằm trang bị cho sinh viên kỹ năng ứng dụng đa dạng kỹ thuật trị liệu hiện đại, từ đó hỗ trợ bệnh nhân cải thiện chất lượng cuộc sống, duy trì khả năng vận động độc lập.
Thoát vị đĩa đệm không chỉ là nỗi lo của người cao tuổi mà còn đang dần trẻ hóa. Hiểu đúng về nguyên nhân, dấu hiệu và phương pháp phòng ngừa sẽ giúp mỗi người chủ động bảo vệ sức khỏe cột sống. Đồng thời, sự phát triển của các chương trình đào tạo trong lĩnh vực phục hồi chức năng và vật lý trị liệu hứa hẹn mang đến giải pháp chăm sóc toàn diện, góp phần nâng cao chất lượng sống cho cộng đồng.