Người cao tuổi bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) có sao không?

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) là một rối loạn tâm thần phổ biến, ảnh hưởng đến suy nghĩ và hành vi của người bệnh. Tuy OCD thường được phát hiện ở người trẻ, ngày càng có nhiều trường hợp người cao tuổi cũng mắc phải.

Người cao tuổi bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) có sao không?

Chuyên gia y tế tại các trường Cao đẳng Y Dược Hà Nội chia sẻ: Với người cao tuổi, việc đối mặt với OCD có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của họ. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về OCD ở người cao tuổi, ảnh hưởng của bệnh đến họ, cũng như các phương pháp hỗ trợ điều trị và chăm sóc.

1. Rối loạn ám ảnh cưỡng chế là gì?

OCD là một rối loạn tâm lý mà người bệnh phải chịu đựng những suy nghĩ ám ảnh lặp đi lặp lại (obsessions) và cảm thấy cần thực hiện những hành vi cưỡng chế (compulsions) để giảm bớt sự lo âu do các suy nghĩ này gây ra. Những ám ảnh có thể bao gồm lo sợ về sự nhiễm trùng, sự lặp lại của một hành động hoặc việc sắp xếp mọi thứ phải đúng trật tự. Trong khi đó, các hành vi cưỡng chế là những hành động hoặc quy trình mà người bệnh thực hiện để giảm bớt căng thẳng.

Ở người cao tuổi, những ám ảnh và hành vi cưỡng chế có thể phức tạp hơn do ảnh hưởng của tuổi tác, sức khỏe suy giảm và các áp lực tâm lý từ quá trình lão hóa.

2. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ OCD ở người cao tuổi

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế ở người cao tuổi có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố:

• Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người từng mắc OCD hoặc các rối loạn tâm thần khác, nguy cơ mắc OCD ở người cao tuổi tăng lên.
• Yếu tố môi trường và trải nghiệm cuộc sống: Các sự kiện gây chấn thương tâm lý, như mất người thân, ly dị, hoặc các biến cố lớn khác, có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm OCD.
• Sự suy giảm sức khỏe tâm thần theo tuổi tác: Người cao tuổi thường có sự suy giảm chức năng não bộ, dẫn đến rối loạn trong việc kiểm soát cảm xúc và hành vi, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho các rối loạn như OCD phát triển.
• Bệnh lý đi kèm: Những người mắc các bệnh lý mạn tính như tim mạch, tiểu đường, hoặc các bệnh lý thần kinh có nguy cơ mắc OCD cao hơn do tâm lý lo lắng và sức khỏe giảm sút.

3. Ảnh hưởng của OCD đến người cao tuổi

OCD có thể tác động nghiêm trọng đến người cao tuổi, không chỉ gây tổn thương về mặt tinh thần mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất và chất lượng cuộc sống của họ.

a) Ảnh hưởng đến tâm lý

Người cao tuổi mắc OCD thường cảm thấy cô lập, lo âu, và mất tự tin do các suy nghĩ ám ảnh và hành vi cưỡng chế. Những hành vi này khiến họ dễ rơi vào cảm giác lo lắng, căng thẳng và mệt mỏi. Nhiều người còn cảm thấy xấu hổ và giấu kín bệnh của mình, dẫn đến trầm cảm và giảm chất lượng cuộc sống.

b) Ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất

Những hành vi cưỡng chế ở người cao tuổi có thể dẫn đến tổn hại cho sức khỏe thể chất. Chẳng hạn, người cao tuổi có ám ảnh về sự sạch sẽ thường xuyên rửa tay, gây ra tình trạng da khô, nứt nẻ hoặc viêm da. Những ám ảnh về an toàn cũng có thể khiến họ kiểm tra cửa hoặc thiết bị điện nhiều lần, gây mất ngủ, tăng nguy cơ té ngã và chấn thương.

c) Ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội

OCD có thể khiến người cao tuổi tự cô lập, hạn chế giao tiếp và tham gia các hoạt động xã hội. Điều này làm giảm cơ hội kết nối và chia sẻ với người thân, dẫn đến cảm giác cô đơn và lo âu. Gia đình cũng gặp khó khăn khi chăm sóc người cao tuổi mắc OCD, do các hành vi cưỡng chế có thể khiến họ cảm thấy mệt mỏi và thiếu kiên nhẫn.

Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur đào tạo Cao đẳng Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng chất lượng cao

4. Phương pháp chẩn đoán và điều trị OCD ở người cao tuổi

a) Chẩn đoán

Chẩn đoán OCD ở người cao tuổi đòi hỏi sự đánh giá cẩn thận từ bác sĩ tâm thần hoặc chuyên gia sức khỏe tâm thần:

• Đánh giá triệu chứng: Bác sĩ sẽ hỏi người bệnh về các suy nghĩ và hành vi ám ảnh, thời gian và mức độ tác động của chúng đến cuộc sống hàng ngày.
• Phân biệt với các rối loạn tâm thần khác: Do các triệu chứng OCD có thể bị nhầm lẫn với các rối loạn tâm thần khác như trầm cảm, lo âu hoặc suy giảm trí nhớ, bác sĩ sẽ tiến hành các kiểm tra chuyên sâu để loại trừ những bệnh lý này.
• Sử dụng thang đo OCD: Các công cụ như Thang đo Yale-Brown Obsessive Compulsive Scale (Y-BOCS) giúp bác sĩ đánh giá mức độ nghiêm trọng của OCD.

b) Điều trị

Dược sĩ Cao đẳng Dược TP.HCM cho biết: Điều trị OCD ở người cao tuổi bao gồm sự kết hợp giữa phương pháp điều trị tâm lý và dược phẩm.

• Trị liệu nhận thức hành vi (CBT): Đây là phương pháp tâm lý được áp dụng phổ biến nhất. Thông qua CBT, người bệnh được hướng dẫn cách thay đổi suy nghĩ và hành vi, từ đó giảm dần các triệu chứng OCD.
• Thuốc chống trầm cảm nhóm SSRI: Thuốc SSRI như fluoxetine hoặc sertraline có thể giúp giảm bớt các triệu chứng ám ảnh và cưỡng chế. Tuy nhiên, việc dùng thuốc cho người cao tuổi cần theo dõi chặt chẽ để tránh tác dụng phụ không mong muốn.
• Liệu pháp gia đình: Gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị cho người cao tuổi mắc OCD. Sự hiểu biết và kiên nhẫn từ người thân giúp người bệnh cảm thấy an tâm và đồng hành trong quá trình trị liệu.

5. Hỗ trợ và chăm sóc người cao tuổi mắc OCD

Gia đình và người chăm sóc có thể giúp người cao tuổi mắc OCD theo một số cách:

• Khuyến khích tham gia các hoạt động xã hội: Tạo điều kiện cho người cao tuổi tham gia các hoạt động như câu lạc bộ, nhóm hội, giúp họ cảm thấy vui vẻ và giảm bớt lo lắng.
• Xây dựng môi trường sống ổn định: Tránh thay đổi quá nhiều trong môi trường sống để giúp người bệnh cảm thấy an toàn và thoải mái.
• Chăm sóc sức khỏe toàn diện: Đảm bảo người bệnh có chế độ ăn uống hợp lý, ngủ đủ giấc và duy trì vận động nhẹ nhàng như đi bộ hoặc yoga để giữ sức khỏe tốt.
• Kiên nhẫn và đồng cảm: Người cao tuổi mắc OCD cần sự kiên nhẫn và cảm thông từ người thân. Việc nhắc nhở nhẹ nhàng và không tạo áp lực giúp họ cảm thấy dễ chịu và ít lo lắng hơn.

Nguồn: suckhoenguoicaotuoi.edu.vn