Đột quỵ ở người già: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng ngừa

Đột quỵ (còn gọi là tai biến mạch máu não) là bệnh lý thường gặp ở người cao tuổi. Căn bệnh này xảy ra khi dòng máu lên não bị tắc nghẽn hoặc mạch máu não bị vỡ, khiến não thiếu oxy và dưỡng chất. Nếu không được cấp cứu kịp thời, đột quỵ có thể để lại di chứng nặng nề, thậm chí cướp đi tính mạng.

Vì sao người già dễ bị đột quỵ?

Tuổi càng cao, nguy cơ đột quỵ càng lớn. Người trên 65 tuổi chiếm hơn 70% số ca mắc. Ngoài yếu tố tuổi tác, nhiều nguyên nhân khác cũng góp phần gây bệnh:

• Tăng huyết áp: được coi là “kẻ thù số một” của não bộ.
• Tiểu đường: khiến mạch máu tổn thương, tăng khả năng hình thành cục máu đông.
• Rối loạn nhịp tim (rung nhĩ): làm tăng nguy cơ đột quỵ gấp nhiều lần.
• Hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia: gây hại cho tim mạch và hệ thần kinh.
• Ít vận động, thừa cân, mỡ máu cao: cũng là những yếu tố nguy cơ phổ biến.
• Di truyền: nếu trong gia đình từng có người bị đột quỵ, khả năng mắc bệnh cũng cao hơn.

Dấu hiệu cảnh báo đột quỵ ở người già

Đột quỵ thường đến bất ngờ. Việc nhận biết sớm có thể giúp cứu sống và hạn chế tàn tật. Một số dấu hiệu cần đặc biệt lưu ý:

• Méo miệng, nhân trung lệch sang một bên.
• Tê hoặc yếu một bên tay, chân.
• Nói khó, nói ngọng, nói không rõ.
• Thị lực thay đổi đột ngột: mờ, nhìn đôi.
• Chóng mặt, mất thăng bằng, đi loạng choạng.
• Đau đầu dữ dội, choáng váng bất thường.

Người nhà khi thấy những biểu hiện này cần gọi cấp cứu ngay, không tự ý xử lý tại nhà.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Xã – giảng viên Đại học ngành Phục hồi chức năng, đột quỵ ở người cao tuổi không chỉ là vấn đề cấp cứu tức thời mà còn là câu chuyện dài hạn về phục hồi chức năng: “Sau khi qua cơn nguy kịch, người bệnh cần được tập luyện đúng cách để lấy lại khả năng vận động, ngôn ngữ và sinh hoạt. Đây là lý do các trường như Đại học Kỹ thuật phục hồi chức năng hay hệ đào tạo Cao đẳng Vật lý trị liệu đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo đội ngũ chuyên môn, giúp bệnh nhân từng bước trở lại cuộc sống bình thường”.

Ý kiến này cho thấy việc chăm sóc và phục hồi sau đột quỵ cần được xem trọng không kém gì khâu cấp cứu ban đầu.

Đột quỵ gồm những loại nào?

Có hai loại chính:

• Đột quỵ nhồi máu não: do cục máu đông làm tắc nghẽn mạch máu não.
• Đột quỵ xuất huyết não: do mạch máu não vỡ, gây chảy máu trong não.

Dù thuộc loại nào thì việc cấp cứu nhanh chóng trong “thời gian vàng” 3–4,5 giờ đầu tiên có ý nghĩa quyết định đến sự sống còn của bệnh nhân.

Cách phòng ngừa đột quỵ ở người lớn tuổi

Phòng bệnh luôn quan trọng hơn chữa bệnh. Người cao tuổi và gia đình có thể giảm nguy cơ đột quỵ bằng cách:

• Kiểm soát huyết áp, đường huyết và mỡ máu thường xuyên.
• Bỏ thuốc lá, hạn chế bia rượu, tránh thức khuya.
• Ăn uống lành mạnh: nhiều rau xanh, cá, ngũ cốc nguyên hạt; hạn chế mỡ động vật và muối.
• Tập thể dục nhẹ nhàng đều đặn như đi bộ, dưỡng sinh, yoga.
• Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng kéo dài.
• Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt là tầm soát tim mạch và thần kinh.

Người may mắn qua cơn nguy kịch vẫn có thể gặp di chứng như yếu liệt tay chân, khó nói, suy giảm trí nhớ. Vì vậy, việc phục hồi chức năng sớm là rất quan trọng. Hiện nay, nhiều trường đại học và cao đẳng đào tạo chuyên ngành Kỹ thuật phục hồi chức năng, Cao đẳng Vật lý trị liệu cung cấp đội ngũ kỹ thuật viên hỗ trợ bệnh nhân tập luyện, phục hồi vận động, cải thiện chất lượng cuộc sống. Gia đình nên tìm hiểu để lựa chọn cơ sở uy tín cho người thân sau đột quỵ.

Đột quỵ là bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa. Người cao tuổi và người nhà cần quan tâm hơn đến chế độ sống, đi khám định kỳ và xử lý kịp thời khi có dấu hiệu bất thường. Đồng thời, đừng quên tầm quan trọng của phục hồi chức năng sau đột quỵ với sự hỗ trợ từ các chuyên gia Kỹ thuật phục hồi chức năng và Vật lý trị liệu.