Đái tháo đường ở người cao tuổi: Hiểu đúng để phòng biến chứng nguy hiểm

Đái tháo đường đang trở thành một trong những bệnh mạn tính phổ biến nhất ở người cao tuổi. Nếu chậm phát hiện và điều trị không đúng cách, bệnh có thể gây hàng loạt biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Vì sao người cao tuổi dễ mắc đái tháo đường?

Khi bước qua tuổi 60, tuyến tụy hoạt động kém dần, khả năng tiết insulin suy giảm khiến cơ thể không chuyển hóa được glucose như trước. Đồng thời, các mô trong cơ thể trở nên đề kháng insulin khiến đường huyết càng dễ tăng cao. Đây là nguyên nhân chung khiến đa số người lớn tuổi mắc đái tháo đường typ 2.

Ngoài yếu tố lão hóa, thói quen ít vận động, chế độ ăn dư thừa chất bột đường, thừa cân – béo phì cũng đóng vai trò đáng kể. Nhiều người cao tuổi tự ý dùng thuốc giảm đau hoặc thuốc chống viêm nhóm steroid kéo dài, gây rối loạn chuyển hóa đường. Cộng hưởng với các bệnh nền như tăng huyết áp, mỡ máu cao, bệnh phổi tắc nghẽn… nguy cơ đái tháo đường càng lớn hơn.

Tiến sĩ Nguyễn Xuân Xã – giảng viên Đại học Kỹ thuật phục hồi chức năng, chuyên gia lĩnh vực lão khoa, nhận định rằng bệnh đái tháo đường ở người già thường được phát hiện muộn do triệu chứng mờ nhạt: mệt mỏi, khát nước, sụt cân được cho là do lão hóa bình thường. Khi phát hiện thì bệnh đã có thể bước sang giai đoạn biến chứng.

Biến chứng của bệnh đái tháo đường

Người cao tuổi mắc đái tháo đường đối mặt với nguy cơ tổn thương nhiều cơ quan quan trọng. Thị lực suy giảm là biến chứng thường gặp nhất do tổn thương võng mạc, có thể dẫn đến đục thủy tinh thể và mù lòa. Tổn thương thần kinh ngoại vi khiến bệnh nhân đau nhức, tê bì chân tay, giảm cảm giác, dễ bị loét bàn chân. Nếu nhiễm trùng xảy ra, khả năng phải cắt cụt chi không phải hiếm.

Biến chứng tim mạch và não mạch cũng đặc biệt đáng lo ngại. Đái tháo đường khiến thành mạch dễ xơ vữa, tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim hay đột quỵ. Thêm vào đó, đường huyết cao kéo dài làm giảm khả năng nhận thức, tăng khả năng xuất hiện bệnh Alzheimer.

Một hệ quả nghiêm trọng khác là tăng nguy cơ té ngã. Người bệnh có thể gặp cơn hạ đường huyết đột ngột, kèm loãng xương do tuổi già khiến chỉ một cú ngã nhẹ đã có thể dẫn đến gãy xương hông, xương cánh tay, làm mất đi khả năng tự chăm sóc bản thân.

Dinh dưỡng khoa học 

Trong điều trị đái tháo đường, ăn uống hợp lý là “liều thuốc” quan trọng không kém thuốc hạ đường huyết. Tuy nhiên, với người lớn tuổi, việc đảm bảo dinh dưỡng lại là thách thức khi nhiều người gặp vấn đề răng miệng, khó nuốt hoặc chán ăn do thay đổi vị giác.

Các chuyên gia khuyến nghị ưu tiên thực phẩm tự nhiên, giàu vitamin và chất xơ như rau xanh, trái cây ít ngọt, ngũ cốc nguyên hạt và cá. Hạn chế tối đa đường tinh luyện, đồ chiên rán và các món chế biến sẵn. Chế độ ăn Địa Trung Hải, với đặc trưng nhiều rau, đậu, dầu ô liu và thịt trắng, được đánh giá mang lại nhiều lợi ích trong việc phòng biến chứng tim mạch và hỗ trợ duy trì trí nhớ.

Tập luyện thường xuyên

Vận động đều đặn giúp tăng độ nhạy của insulin, giảm đường huyết, duy trì cơ bắp và thăng bằng. Người bệnh có thể lựa chọn đi bộ mỗi ngày, tập thở – dưỡng sinh, yoga hoặc đạp xe nhẹ nhàng. Điều quan trọng là duy trì đều đặn, tùy sức và luôn khởi động trước khi tập.

Theo các giảng viên Cao đẳng Vật lý trị liệu nhấn mạnh rằng phục hồi chức năng vận động đóng vai trò quan trọng nhằm giảm nguy cơ té ngã và duy trì khả năng sinh hoạt độc lập cho người cao tuổi. Các trường đào tạo Kỹ thuật phục hồi chức năng đang chú trọng đào tạo sinh viên nắm vững các phương pháp can thiệp đơn giản nhưng hiệu quả để hỗ trợ người bệnh đái tháo đường cải thiện sức khỏe lâu dài.

Khám định kỳ và điều trị đúng 

Hiệp hội Đái tháo đường Mỹ khuyến cáo người trên 45 tuổi hoặc người có nhiều yếu tố nguy cơ nên tầm soát đường huyết định kỳ 1–3 lần/năm bằng xét nghiệm đường huyết lúc đói hoặc HbA1C. Việc phát hiện sớm giúp kiểm soát bệnh tốt hơn và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

Người cao tuổi đặc biệt cần được bác sĩ theo dõi sát sao trong quá trình dùng thuốc để tránh hạ đường huyết – một biến cố dễ gây tai nạn và tổn thương não. Gia đình cần quan tâm hỗ trợ việc uống thuốc đúng giờ, kiểm tra đường huyết, động viên tập luyện và tạo tinh thần thoải mái cho người bệnh.

Đái tháo đường ở tuổi già không đồng nghĩa với việc phải sống trong lo sợ biến chứng. Khi được phát hiện sớm, điều trị đúng và chăm sóc toàn diện từ dinh dưỡng, vận động đến theo dõi y tế, người cao tuổi hoàn toàn có thể duy trì cuộc sống vui khỏe, chủ động và chất lượng.

Phòng bệnh bằng tầm soát sớm, duy trì lối sống lành mạnh chính là giải pháp bền vững nhất. Đồng thời, sự đồng hành của đội ngũ được đào tạo bài bản từ Đại học ngành Kỹ thuật phục hồi chức năng sẽ góp phần quan trọng giúp mỗi người bệnh yên tâm hơn trên hành trình kiểm soát bệnh và bảo vệ sức khỏe tuổi già.