Chăm Sóc Sức Khoẻ Người Cao Tuổi thói quen sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng
Cao huyết áp là một trong những bệnh lý mạn tính phổ biến nhất ở người cao tuổi, được xem là “kẻ giết người thầm lặng” vì tiến triển âm thầm nhưng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như đột quỵ, suy tim hay bệnh thận. Bên cạnh việc dùng thuốc đúng chỉ định, chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quyết định trong quá trình kiểm soát huyết áp.
Cao huyết áp và những nguy cơ người bệnh không nên chủ quan
Bệnh cao huyết áp xảy ra khi áp lực máu tác động lên thành động mạch cao hơn mức bình thường. Các chuyên gia tim mạch cho biết người có chỉ số từ 140/90 mmHg trở lên được xem là mắc tăng huyết áp và cần theo dõi sát. Ở giai đoạn đầu, bệnh hầu như không có triệu chứng rõ ràng, nhưng khi tiến triển nặng, có thể gây đau đầu, chóng mặt, mờ mắt, khó thở hoặc đau tức ngực.
TS. Nguyễn Xuân Xã, giảng viên Đại học Kỹ thuật phục hồi chức năng, nhận định: “Hơn 60% người cao tuổi Việt Nam mắc cao huyết áp nhưng nhiều người không biết mình bệnh cho đến khi xảy ra biến chứng. Kiểm soát dinh dưỡng đúng cách giúp giảm tải cho hệ tim mạch và hỗ trợ thuốc điều trị hoạt động hiệu quả hơn”.
Không chỉ người lớn tuổi, nhóm trung niên, người làm việc căng thẳng hoặc có thói quen ít vận động cũng có nguy cơ cao. Do đó việc điều chỉnh lối sống, đặc biệt là dinh dưỡng, có vai trò quan trọng với mọi người, không riêng gì người cao tuổi.
Vì sao chế độ ăn ảnh hưởng trực tiếp đến huyết áp?
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, muối là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến huyết áp. Khi cơ thể nạp quá nhiều natri, thận phải hoạt động quá tải, khiến nước bị giữ lại trong cơ thể và làm tăng áp lực lên thành mạch. Ngoài ra, chất béo bão hòa từ mỡ động vật, rượu bia, thuốc lá và caffein đều có thể làm huyết áp tăng cao đột ngột.
Giảng viên Cao đẳng Vật lý trị liệu cho biết:“Người cao tuổi thường chủ quan với thói quen ăn uống cũ như ăn mặn, uống trà đặc, ít vận động. Trong khi đó, một chế độ ăn khoa học kết hợp vận động nhẹ nhàng sẽ giúp ổn định huyết áp tự nhiên mà không cần tăng liều thuốc”.
Những thực phẩm người bệnh cao huyết áp nên hạn chế
Một trong những nguyên tắc quan trọng nhất là giảm muối. Người bệnh nên:
- Hạn chế thực phẩm chứa nhiều natri như đồ hộp, thức ăn nhanh, mì gói, dưa muối.
- Hạn chế mỡ động vật và các món chiên rán nhiều dầu vì chúng làm tăng cholesterol xấu, ảnh hưởng đến thành mạch.
- Giảm hoặc tránh hoàn toàn rượu bia, thuốc lá và caffein mạnh. Đây là những tác nhân có thể khiến huyết áp tăng nhanh.
Không nên sử dụng thường xuyên các loại thịt chế biến sẵn như xúc xích, thịt xông khói, vì chứa nhiều chất bảo quản và natri.
Những thực phẩm nên bổ sung hàng ngày
Chất béo tốt
Dầu ô liu, dầu hạt cải, cá hồi, quả bơ không chỉ tốt cho tim mạch mà còn giúp giảm cholesterol xấu.
Thực phẩm giàu kali
Khoai tây, chuối, cam, rau lá xanh giúp cân bằng lượng muối trong cơ thể, hỗ trợ giảm huyết áp tự nhiên.
Canxi – Magie – Vitamin D
Các khoáng chất này giúp thành mạch khỏe mạnh, cải thiện độ đàn hồi mạch máu. Người bệnh có thể bổ sung từ sữa ít béo, hạt điều, hạnh nhân, rau xanh hoặc ánh nắng buổi sáng.
Chất xơ hòa tan
Yến mạch, ngũ cốc nguyên hạt, đậu và rau củ giúp kiểm soát cân nặng – yếu tố quan trọng trong phòng ngừa tăng huyết áp.
Đặc biệt, các chuyên gia khuyến khích người cao tuổi nên chia nhỏ bữa ăn trong ngày, tránh ăn quá no vào buổi tối để giảm áp lực lên tim và hệ tuần hoàn.
Kết hợp dinh dưỡng với vận động – chìa khóa kiểm soát huyết áp lâu dài
Dinh dưỡng và vận động luôn đi song hành. Các bài tập nhẹ như đi bộ, đạp xe chậm, yoga, dưỡng sinh hoặc các bài tập trong chương trình Kỹ thuật phục hồi chức năng đều giúp cải thiện tuần hoàn máu, giảm căng thẳng và hỗ trợ hạ huyết áp tự nhiên.
TS. Nguyễn Xuân Xã nhấn mạnh: “Dinh dưỡng đúng phải gắn liền với vận động đúng. Chỉ cần duy trì 30 phút vận động mỗi ngày, kết hợp ăn uống lành mạnh, người cao tuổi hoàn toàn có thể kiểm soát huyết áp ổn định mà không lo tăng biến chứng”.
Cao huyết áp là bệnh mạn tính nhưng có thể kiểm soát tốt nếu người bệnh tuân thủ chế độ ăn uống khoa học, kết hợp lối sống lành mạnh và tái khám định kỳ. Một chế độ ăn hợp lý – giảm muối, tăng rau xanh, bổ sung chất béo tốt – không chỉ giúp ổn định huyết áp mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể, đặc biệt đối với người cao tuổi.