Chăm Sóc Sức Khoẻ Người Cao Tuổi thói quen sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng
Chấn thương sọ não ở người cao tuổi là một trong những vấn đề y tế nghiêm trọng, có thể để lại di chứng lâu dài hoặc đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. So với người trẻ, chấn thương sọ não ở người già có nhiều đặc điểm khác biệt, cả về nguyên nhân, biểu hiện lâm sàng lẫn quá trình điều trị và phục hồi chức năng.
Nguyên nhân chấn thương sọ não ở người cao tuổi
Thực tế lâm sàng cho thấy, té ngã là nguyên nhân hàng đầu gây chấn thương sọ não ở người cao tuổi. Quá trình lão hóa khiến hệ cơ – xương – khớp suy yếu, phản xạ thăng bằng kém, thị lực giảm, trong khi nhiều người cao tuổi còn mắc các bệnh nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, tai biến mạch máu não. Những yếu tố này làm tăng nguy cơ trượt ngã ngay trong sinh hoạt hằng ngày.
Bên cạnh đó, tai nạn giao thông vẫn là nguyên nhân đáng lo ngại, dù tỷ lệ thấp hơn so với té ngã. Khi xảy ra va chạm, người cao tuổi thường chịu tổn thương nặng hơn do não bộ đã có sự teo sinh lý, mạch máu dễ vỡ, khả năng bù trừ kém hơn so với người trẻ.
Dấu hiệu chấn thương sọ não ở người già dễ bị bỏ sót
Một trong những nguy hiểm lớn nhất của chấn thương sọ não ở người cao tuổi là triệu chứng thường không điển hình và xuất hiện muộn. Nhiều trường hợp chỉ biểu hiện đau đầu âm ỉ, chóng mặt nhẹ, lú lẫn thoáng qua hoặc suy giảm trí nhớ, khiến người bệnh và gia đình chủ quan.
Theo các chuyên gia thần kinh, ở người cao tuổi, xuất huyết nội sọ có thể tiến triển chậm, không gây rối loạn ý thức rõ rệt ngay từ đầu. Điều này làm tăng nguy cơ chẩn đoán muộn, đặc biệt trong các trường hợp chấn thương sọ não mức độ nhẹ.
Thách thức trong chẩn đoán chấn thương sọ não ở người cao tuổi
Tuổi cao cùng với bệnh nền mạn tính khiến việc chẩn đoán chấn thương sọ não trở nên phức tạp hơn. Thang điểm Glasgow – công cụ thường dùng để đánh giá mức độ chấn thương sọ não – đôi khi không phản ánh đầy đủ mức độ tổn thương ở người già. Nhiều bệnh nhân có điểm Glasgow tương đối tốt khi nhập viện nhưng tình trạng lại xấu dần sau đó.
Tiến sĩ Nguyễn Xuân Xã, giảng viên ngành Kỹ thuật phục hồi chức năng Trường Đại học Lương Thế Vinh, nhận định: “Ở người cao tuổi, chẩn đoán chấn thương sọ não không thể chỉ dựa vào triệu chứng ban đầu hay thang điểm Glasgow. Bác sĩ cần đánh giá tổng thể, bao gồm hình ảnh học, bệnh nền, mức độ suy nhược và nguy cơ biến chứng muộn”.
Điều trị chấn thương sọ não ở người cao tuổi cần cá thể hóa
Việc điều trị chấn thương sọ não ở người già phụ thuộc vào mức độ tổn thương và tình trạng toàn thân. Với các trường hợp nhẹ, người bệnh có thể được theo dõi sát, kết hợp điều trị nội khoa nhằm kiểm soát đau đầu, chóng mặt và phòng ngừa biến chứng.
Ở những trường hợp nặng hơn, người bệnh cần được kiểm soát đường thở, huyết áp, oxy máu, áp lực nội sọ và có thể phải can thiệp phẫu thuật nếu xuất hiện tụ máu hoặc xuất huyết não. Do nguy cơ biến chứng cao, quá trình điều trị đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều chuyên khoa.
Vai trò then chốt của Kỹ thuật phục hồi chức năng sau chấn thương sọ não
Sau giai đoạn cấp cứu và điều trị ổn định, Kỹ thuật phục hồi chức năng đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với người cao tuổi bị chấn thương sọ não. Nếu không được phục hồi sớm và đúng cách, người bệnh dễ rơi vào tình trạng suy giảm vận động, rối loạn ngôn ngữ, sa sút trí tuệ hoặc phụ thuộc hoàn toàn vào người chăm sóc.
Theo các giảng viên Cao đẳng Vật lý trị liệu, phục hồi chức năng cho người cao tuổi sau chấn thương sọ não cần được cá nhân hóa: “Người già có khả năng thích nghi và phục hồi chậm hơn, vì vậy các chương trình vật lý trị liệu, hoạt động trị liệu và huấn luyện nhận thức cần được xây dựng phù hợp với thể trạng và bệnh nền của từng người”.
Hiện nay, nhu cầu nhân lực được đào tạo ngành Phục hồi chức năng/Vật lý trị liệu ngày càng tăng, đặc biệt trong bối cảnh già hóa dân số. Các cơ sở đào tạo từ Cao đẳng Vật lý trị liệu đến Đại học ngành Kỹ thuật phục hồi chức năng đang chú trọng trang bị cho sinh viên kiến thức và kỹ năng chuyên sâu để tham gia chăm sóc, phục hồi cho người cao tuổi sau chấn thương và bệnh lý thần kinh.
Phòng ngừa chấn thương sọ não ở người cao tuổi
Bên cạnh điều trị, phòng ngừa vẫn là giải pháp quan trọng nhất. Người cao tuổi cần được kiểm tra sức khỏe định kỳ, điều chỉnh môi trường sống an toàn, sử dụng dụng cụ hỗ trợ đi lại khi cần thiết và tuân thủ điều trị các bệnh nền. Gia đình cũng đóng vai trò quan trọng trong việc theo dõi, phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường sau chấn thương.
Chấn thương sọ não ở người cao tuổi là vấn đề y tế phức tạp, tiềm ẩn nhiều nguy cơ nghiêm trọng nếu bị xem nhẹ. Việc nhận diện sớm, điều trị đúng hướng và đặc biệt là can thiệp Kỹ thuật phục hồi chức năng kịp thời sẽ giúp người bệnh cải thiện chất lượng cuộc sống, giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội. Trong bối cảnh già hóa dân số, đầu tư cho đào tạo ngành Phục hồi chức năng/Vật lý trị liệu chính là giải pháp bền vững để đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe người cao tuổi hiện nay và trong tương lai.