Cách chăm sóc và dự phòng bệnh loãng xương ở người cao tuổi

Loãng xương là một trong những bệnh lý mạn tính phổ biến nhất ở nhóm người cao tuổi. Bệnh thường diễn biến âm thầm, gây ra nhiều hệ lụy như đau nhức, cong vẹo cột sống, gãy xương và suy giảm khả năng vận động. Chủ động phòng ngừa và chăm sóc đúng cách sẽ giúp duy trì chất lượng cuộc sống, giảm nguy cơ tàn phế và tử vong do biến chứng.

Nguyên nhân gây loãng xương ở người cao tuổi

Loãng xương hay còn gọi là xốp xương, xảy ra khi mật độ khoáng chất trong xương suy giảm, khiến cấu trúc xương trở nên giòn, dễ gãy. Tuổi tác là yếu tố hàng đầu bởi càng lớn tuổi, quá trình tạo xương giảm, trong khi hoạt động hủy xương tăng lên.

Sự thiếu hụt hormone sinh dục (estrogen ở nữ, androgen ở nam), giảm hấp thu canxi và vitamin D, cùng với chế độ ăn uống thiếu dưỡng chất là những nguyên nhân phổ biến. Ở phụ nữ, nguy cơ loãng xương tăng mạnh sau mãn kinh do thiếu hụt estrogen, dẫn tới mất từ 2 – 4% khối lượng xương mỗi năm. Ngoài ra, các bệnh lý mạn tính như suy thận, viêm gan, cường giáp hay chấn thương cũng có thể làm bệnh trầm trọng hơn.

Triệu chứng và hậu quả của bệnh loãng xương

Trong giai đoạn đầu, loãng xương thường không có triệu chứng rõ rệt, khiến nhiều người chủ quan. Khi bệnh tiến triển, người bệnh có thể gặp:

• Đau nhức xương và khớp, đặc biệt ở lưng, hông, gối.
• Cơ bắp yếu, hay bị chuột rút.
• Biến dạng cột sống, gù lưng, giảm chiều cao.
• Nguy cơ gãy xương cao, chỉ với những va chạm hoặc cú ngã nhẹ.

Hậu quả nghiêm trọng nhất là gãy xương hông hoặc xương chậu, thường gặp ở người cao tuổi và có thể dẫn đến mất khả năng vận động, thậm chí tử vong. Ở nam giới, gãy cổ xương đùi và đầu dưới xương quay là tình trạng phổ biến.

Chăm sóc và dự phòng loãng xương

Chế độ dinh dưỡng hợp lý

Dinh dưỡng đóng vai trò quyết định trong việc phòng ngừa loãng xương. Người bệnh cần bổ sung đủ canxi, vitamin D và protein qua bữa ăn hàng ngày. Các thực phẩm giàu canxi như sữa, cá nhỏ ăn cả xương, tôm, cua, rau xanh đậm màu… nên được đưa vào thực đơn thường xuyên.

Sữa và các sản phẩm từ sữa đặc biệt hữu ích, mỗi ngày người cao tuổi nên sử dụng khoảng 500 – 1.000 ml sữa tươi, sữa chua hoặc sữa bột tùy thể trạng. Ngoài ra, phơi nắng sáng từ 15 – 20 phút giúp cơ thể tổng hợp vitamin D, hỗ trợ hấp thu canxi hiệu quả.

Luyện tập thể dục đều đặn

Vận động thể chất vừa sức, thường xuyên giúp xương chắc khỏe và duy trì khối cơ. Các bài tập như đi bộ, đạp xe nhẹ, yoga hay dưỡng sinh đều tốt cho hệ xương khớp. Ngoài ra, hoạt động ngoài trời còn hỗ trợ hô hấp, tuần hoàn và tinh thần.

Tập luyện cũng là phương pháp quan trọng trong quá trình điều trị và phục hồi chức năng cho bệnh nhân loãng xương. Hiện nay, các chương trình giảng dạy tại Cao đẳng Vật lý trị liệu đã trang bị nhiều kiến thức và kỹ năng để hỗ trợ người bệnh vận động đúng cách, phòng tránh biến chứng sau gãy xương.

Khám sức khỏe định kỳ

Khám định kỳ giúp phát hiện sớm tình trạng loãng xương và có kế hoạch can thiệp kịp thời. Các phương pháp đo mật độ xương bằng DEXA hiện đại có thể xác định chính xác mức độ loãng xương, từ đó bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Bên cạnh đó, kiểm tra sức khỏe định kỳ cũng giúp phát hiện các bệnh lý nền như suy thận, tiểu đường hay rối loạn tuyến giáp – những yếu tố làm tăng tốc độ mất xương.

Dự phòng loãng xương từ sớm

Điều trị loãng xương tốn nhiều thời gian và chi phí, trong khi hiệu quả phục hồi hạn chế. Vì vậy, dự phòng ngay từ khi còn trẻ là giải pháp tối ưu. Xây dựng lối sống lành mạnh, chế độ ăn đa dạng giàu khoáng chất, kết hợp tập luyện khoa học sẽ giúp xương đạt khối lượng đỉnh tốt, hạn chế tình trạng loãng xương khi về già.

Trong bối cảnh nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao, các chương trình đại học ngành phục hồi chức năng đang đóng vai trò quan trọng, không chỉ hỗ trợ bệnh nhân loãng xương cải thiện vận động mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống cho cộng đồng.

Loãng xương là bệnh lý phổ biến và nguy hiểm ở người cao tuổi, có thể dẫn đến tàn phế nếu không được quan tâm đúng mức. Việc kết hợp dinh dưỡng hợp lý, luyện tập thường xuyên, khám định kỳ và dự phòng sớm là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe xương khớp. Đồng thời, sự phát triển của ngành vật lý trị liệu và phục hồi chức năng đang mở ra nhiều cơ hội mới trong điều trị và chăm sóc, góp phần giúp người cao tuổi sống khỏe mạnh, năng động và độc lập hơn.