Chăm Sóc Sức Khoẻ Người Cao Tuổi thói quen sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng
Bệnh xương khớp là nỗi lo phổ biến ở người cao tuổi. Việc phát hiện sớm, tập luyện hợp lý và phục hồi chức năng đúng cách giúp cải thiện hiệu quả, nâng cao sức khỏe xương khớp.
Khi bước sang tuổi trung niên và cao tuổi, cơ thể bắt đầu xuất hiện nhiều dấu hiệu lão hóa, đặc biệt là ở hệ cơ – xương – khớp. Những cơn đau âm ỉ vùng lưng, đầu gối, vai gáy hay cổ tay, cổ chân không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống. Trong đó, bệnh xương khớp là nhóm bệnh lý phổ biến nhất ở người cao tuổi, bao gồm thoái hóa khớp, viêm khớp, loãng xương và gút.
Theo các chuyên gia, tần suất mắc bệnh xương khớp tăng lên rõ rệt ở người trên 50 tuổi. Sự suy giảm nội tiết tố, thiếu canxi, vitamin D, cùng với lối sống ít vận động và chế độ ăn uống không cân bằng khiến hệ xương khớp yếu dần, dễ bị tổn thương trước tác động của thời gian và thời tiết.
Các bệnh xương khớp thường gặp ở người cao tuổi được các bác sĩ, giảng viên ngành Kỹ thuật Phục hồi chức năng Trường Đại học Lương Thế Vinh chia sẻ như sau:
Thoái hóa khớp đốt sống lưng và khớp gối
Thoái hóa là tình trạng sụn khớp bị bào mòn theo thời gian, khiến khớp trở nên cứng, đau và khó vận động. Người bị thoái hóa đốt sống lưng thường gặp khó khăn khi cúi, đứng lên ngồi xuống hoặc mang vác đồ nặng. Còn thoái hóa khớp gối lại gây đau khi di chuyển, leo cầu thang hoặc đứng lâu.
Bệnh gút (Gout)
Đây là bệnh lý phổ biến ở nam giới trung niên trở lên, do rối loạn chuyển hóa purin dẫn đến tăng axit uric trong máu. Khi các tinh thể urat lắng đọng tại khớp, chúng gây viêm, sưng nóng và đau dữ dội, nhất là ở ngón chân cái. Gút không chỉ ảnh hưởng đến vận động mà còn có thể gây biến dạng khớp nếu không được điều trị sớm.
Loãng xương và gãy xương
Khi mật độ xương giảm, xương trở nên giòn và dễ gãy hơn, đặc biệt ở phụ nữ sau mãn kinh. Chỉ cần một cú ngã nhẹ hoặc va chạm nhỏ cũng có thể khiến người cao tuổi bị gãy cổ xương đùi, cổ tay hay đốt sống.
Viêm khớp dạng thấp
Đây là bệnh tự miễn, khiến hệ miễn dịch tấn công chính khớp của cơ thể. Bệnh gây sưng, cứng khớp, nhất là vào buổi sáng, và nếu không kiểm soát tốt có thể dẫn đến biến dạng khớp, tàn phế.
Theo các chuyên gia, nguyên nhân chính của bệnh xương khớp ở người cao tuổi đến từ sự lão hóa tự nhiên của cơ thể. Theo thời gian, sụn khớp mất dần tính đàn hồi, chất nhờn giảm tiết khiến khớp khô cứng. Bên cạnh đó, các yếu tố như:
- Thừa cân, béo phì làm tăng áp lực lên khớp.
- Chấn thương cũ không được điều trị triệt để.
- Chế độ ăn thiếu canxi, vitamin D và khoáng chất.
- Thói quen ít vận động hoặc tư thế sai khi làm việc.
- Di truyền và yếu tố môi trường.
Tất cả những điều này khiến hệ xương khớp nhanh chóng suy yếu, dẫn đến đau nhức, cứng khớp và hạn chế vận động.
Để bảo vệ sức khỏe xương khớp khi tuổi cao, người lớn tuổi cần áp dụng đồng thời nhiều biện pháp:
Tập luyện nhẹ nhàng và đều đặn
Các hình thức như đi bộ, bơi lội, tập dưỡng sinh, yoga hoặc khiêu vũ giúp duy trì độ linh hoạt cho khớp, tăng tuần hoàn máu và cải thiện sức mạnh cơ. Tập luyện đúng cách còn giúp giảm đau và hạn chế tiến triển của thoái hóa khớp.
Chế độ dinh dưỡng cân đối
Cần bổ sung đầy đủ canxi, vitamin D, omega-3 và collagen từ sữa, cá, rau xanh, hạt và trái cây. Hạn chế ăn nhiều thịt đỏ, nội tạng, rượu bia – đặc biệt với người có nguy cơ hoặc đang bị bệnh gút.
Giữ cân nặng hợp lý
Mỗi kg thừa cân sẽ làm tăng đáng kể áp lực lên khớp gối và cột sống. Vì vậy, kiểm soát cân nặng giúp giảm tải cho khớp, hạn chế đau nhức và biến dạng.
Khám sức khỏe định kỳ
Việc thăm khám xương khớp thường xuyên giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường, từ đó can thiệp kịp thời bằng vật lý trị liệu, phục hồi chức năng hoặc điều trị thuốc phù hợp.
Hiện nay, Vật lý trị liệu phục hồi chức năng đóng vai trò quan trọng trong điều trị các bệnh xương khớp, đặc biệt ở người cao tuổi. Thông qua các bài tập trị liệu, xoa bóp, kéo giãn cơ – khớp, người bệnh có thể cải thiện khả năng vận động, giảm đau và nâng cao chất lượng cuộc sống. Bệnh xương khớp là vấn đề sức khỏe phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả nếu người cao tuổi duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống hợp lý và tập luyện đều đặn. Việc thăm khám định kỳ và kết hợp trị liệu phục hồi chức năng sẽ giúp làm chậm quá trình lão hóa xương khớp, nâng cao chất lượng cuộc sống.